Κατακτούν κορυφές και όχι μόνον μεταφορικά. Είναι μερικοί από τους νέους ανθρώπους που αποφάσισαν «να πάρουν τα βουνά», να δραστηριοποιηθούν οικονομικά και να εγκατασταθούν σε ορεινές περιοχές. Δεν είναι ακόμη τάση, λίγοι σχετικά νέοι ή μεγαλύτεροι επιστρέφουν στα ορεινά χωριά και ένα μέρος μόνον από αυτούς καταφέρνει να δημιουργήσει όρους παραμονής. Παρότι πάνω από το 70% της έκτασης της χώρας χαρακτηρίζεται ορεινό και η Ελλάδα είναι το τέταρτο σε ορεινότητα κράτος της Ευρώπης, οι ορεινοί οικισμοί μοιάζουν παρατημένοι στην τύχη τους. «Τη δεκαετία 2001-2010 συνεχίστηκε η μείωση του πληθυσμού των ορεινών περιοχών, περίπου κατά 10%. Η επεξεργασία των στοιχείων της περυσινής απογραφής δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη», λέει στην «Κ» η Στέλλα Γιαννακοπούλου, ερευνήτρια του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Ερευνας (ΜΕΚΔΕ) του ΕΜΠ, που μελετάει ειδικά την κατάσταση των ορεινών περιοχών.
«Ο κόσμος φεύγει από τα βουνά σε όλη την Ευρώπη. Το ερώτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε για τον κρατήσουμε ή να τον κάνουμε να ξαναγυρίσει. Ειδικά για τους νέους», σημειώνει η κ. Γιαννακοπούλου. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Peak» («Κορυφή») για την ενθάρρυνση της ορεινής επιχειρηματικότητας, «έγινε προσπάθεια να εντοπιστούν άνθρωποι που ήδη έχουν κάνει βήματα, να δούμε πώς τα κατάφεραν, να μάθουμε απ’ αυτούς και για τα θετικά, αλλά και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Με βάση την εμπειρία τους θα βγουν συμπεράσματα για το πώς να στήσεις μια επιχείρηση ειδικά σε ορεινές περιοχές», εξηγεί η κ. Γιαννακοπούλου. Ποιες είναι οι δυσκολίες που συναντούν οι νέοι και οι νέες στις ορεινές περιοχές;
«Πρώτον, οι σχέσεις με την τοπική κοινωνία, ειδικά εάν κάποιος δεν κατάγεται από εκεί. Οι ορεινές κοινότητες είναι πιο κλειστές, άρα δημιουργούνται καχυποψίες. Είναι σημαντικό να σε αποδεχθούν», λέει στην «Κ» η ερευνήτρια του ΜΕΚΔΕ. Ενα δεύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη οικονομικής υποστήριξης από την πολιτεία, ενώ απουσιάζουν ειδικά προγράμματα για το βουνό. «Σχεδόν κανένας από τους νέους/ες με τους οποίους μιλήσαμε δεν πήρε επιδότηση. Είτε είναι πολύ μεγάλη η γραφειοκρατία είτε απαιτούνται αρχικά πολλά χρήματα που δεν υπάρχουν», σημειώνει η κ. Γιαννακοπούλου. Ενα τρίτο πρόβλημα είναι το θέμα των κτιρίων. «Ενώ υπάρχουν τόσα πολλά σπίτια και κτίρια άδεια, αρκετά είναι και δημόσια, υπάρχει ένα ερώτημα για το πού θα μείνουν τα νέα παιδιά, αν δεν έχουν ήδη σπίτι εκεί. Συχνά δεν βρίσκουν». Τέταρτο και ίσως πιο σημαντικό είναι το θέμα των υπηρεσιών και κυρίως της εκπαίδευσης και της περίθαλψης. «Οι νέες οικογένειες που θέλουν να μείνουν στις ορεινές περιοχές και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους εκεί, έχουν σημαντικό πρόβλημα με το σχολείο. Θέλουν να είναι κοντά, ειδικά το δημοτικό», λέει η κ. Γιαννακοπούλου. Κρίσιμο είναι και το θέμα της υγείας. Αφορά και τα μικρά παιδιά, αλλά κι εκείνους που επιστρέφουν στα χωριά μετά τη σύνταξη – και είναι αρκετοί. Το βουνό είναι επιλογή ζωής, που γίνεται κυρίως από ανθρώπους που τους αρέσει η φύση και οι ορεινές περιοχές ή θέλουν να γυρίσουν στη ρίζα τους. «Το βουνό δεν είναι για όλους. Δεν αρκεί να σ’ αρέσει η φύση, πρέπει να μη σε ενοχλεί η απομόνωση και να μπορείς να ξεπεράσεις τις δυσκολίες», σημειώνει η ερευνήτρια του ΜΕΚΔΕ. Χρέος της κοινωνίας και της πολιτείας είναι να διευκολύνουν αυτή την επιλογή.
Γιάννης Δεληκάρης
35 ετών, Μηλέα Ελασσόνας, 700 μ. υψόμετρο
Το τραγούδι θέλει «την Ιστορία να τη γράφουν οι παρέες». Στην περίπτωση της Collecteave, μια παρέα παιδικών και εφηβικών φίλων από τη Θεσσαλονίκη αποφάσισε να χαράξει μια νέα πορεία με στροφή στην αγροτική παραγωγή και στόχο την καθετοποίηση. Ο Γιάννης Δεληκάρης, με σπουδές στο μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, είναι ένας από τους έξι της Collecteave, που κάποια στιγμή επέλεξαν να κάνουν κάτι δικό τους, «πριν μας πάρουν τα χρόνια». «Δεν είχαμε καμία εμπειρία, σκεφτήκαμε διάφορα και τελικά καταλήξαμε να ασχοληθούμε με τα αρωματικά φυτά, που είναι πλούτος της Ελλάδας, έχουν τρομερό επίπεδο. Στόχος μας να μην κλειστούμε στα όρια της Ελλάδας, αλλά να πάμε για εξαγωγές. Όπλο μας η ποιότητα και γι’ αυτό επιλέξαμε βιολογική καλλιέργεια», λέει στην «Κ» ο Γιάννης.
Η ομάδα πήγε στη Μηλέα της Ελασσόνας, όπου έχει καταγωγή ο ένας της παρέας, τους υπέδειξαν ένα μεγάλο χωράφι απομονωμένο για να μην έχει επιμόλυνση από άλλες καλλιέργειες και ξεκίνησαν με βιολογικό τσάι του βουνού.
«Καθώς δεν υπήρχε αρχικό κεφάλαιο, φτιάξαμε ένα ταμείο όπου βάζαμε από τον μισθό μας για μία τετραετία. Τα κάναμε όλα μόνοι μας, χωρίς γνώσεις, εκτός από έναν που πήρε δεύτερο πτυχίο γεωπόνος. Καθαρίσαμε τις πέτρες, βάλαμε περίφραξη, βγάζουμε τα ζιζάνια, κάνουμε ξήρανση στο σπίτι στο χωριό, πακετάρουμε… Κάθε Σαββατοκύριακο, από Παρασκευή απόγευμα, ήμασταν στη Μηλέα. Το 2019 πήραμε την πρώτη σοδειά, πολύ μικρή όμως. Σήμερα είμαστε πια σε καλό δρόμο», εξηγεί ο Γιάννης.
Σε όλη αυτή τη διαδρομή δεν υπήρξε καμία υποστήριξη, φέτος υπολογίζουν να πάρουν για πρώτη φορά ένα μικρό ποσό για τα αρωματικά φυτά. Παρ’ όλα αυτά οι πωλήσεις πάνε καλά, υπάρχει και μέλος της Collecteave στη Γαλλία που βοηθάει, προχωρούν τώρα σε καλλιέργειες ρίγανης, φασκόμηλου, άγριου τριαντάφυλλου κ.ά. Ηδη δύο από τα μέλη της ομάδας μένουν και εργάζονται στη Μηλέα.
larissapress.gr