… αφιερώνεται στον κ. Κωνσταντίνο Γκούμα, Γεωπόνο («Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών»), διαχειριστή του ιστότοπου με τίτλο «Υδατικά Θέματα Θεσσαλίας», τέως «Διευθυντή Εγγείων Βελτιώσεων Νομού Λάρισας», για το τεράστιο έργο του σχετικά με τους υδατικούς πόρους όχι μόνο της Λάρισας αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλίας…,
Στο παρόν άρθρο αναλύονται οι χρήσεις και καλύψεις γης του «Δήμου Ελασσόνας» κατά το χρονικό διάστημα 2017-2022 («01/01/2017-01/01/2023») με την χρήση των «Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων» (σε συντομία «Γ.Π.Σ.») ή αλλιώς «Geographical Information Systems» («G.I.S.») και τις πληροφορίες που προέρχονται από την απεικόνιση που προσφέρει το δορυφορικό σύστημα «Copernicus/Sentinel-2». Η αποστολή «Copernicus SENTINEL-2» αποτελείται από μία συνάθροιση (συγκέντρωση, συσσώρευση) δύο δορυφόρων οι οποίοι διέρχονται, περιστρεφόμενοι σε τροχιά, επάνω από τους δύο πόλους της γης, τοποθετημένοι στην ίδια σύγχρονη περιστροφική τροχιά με αυτήν του ηλίου, συντονισμένοι (συγχρονισμένοι) σε μία γωνία 180 μοιρών ο ένας ως προς τον άλλο [1].
Εικόνα 1. Η γραφική απεικόνιση της μεθοδολογίας λειτουργίας του δορυφορικού συστήματος «Copernicus/Sentinel-2» [1].
Η απεικόνιση και η σχετική ανάλυση επιτεύχθηκε χάρη στην αποκοπή, (στα όρια του «Δήμου Ελασσόνας»), τμήματος του θεματικού επιπέδου με την ονομασία «Sentinel-2 10m Land Use/Land Cover Time Series» («Sentinel-2 Ετήσιες Χρονοσειρές Χρήσης Γης/Κάλυψης Γης 10μέτρα»), (το οποίο έχει παραχθεί από από το «Επιδραστικό Παρατήριο», την «Microsoft» και την αμερικανική πολυεθνική εταιρεία λογισμικού συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών «Esri»), το οποίο επίπεδο στην ουσία αναπαριστά έναν παγκόσμιο χάρτη χρήσης γης/κάλυψης γης («Χ.Γ.Κ.Γ.», «L.U.L.C.») που έχει προκύψει από τις εικόνες του δορυφορικού συστήματος «ESA Sentinel-2» σε ανάλυση 10 μέτρων. Κάθε χρονιά δημιουργείται με το «Επιδραστικό, Βαθειάς Γνώσης, Μοντέλο Κατηγοριοποίησης “Al”», το οποίο έχει εκπαιδευτεί χρησιμοποιώντας δισεκατομμύρια ετικετοποιημένα από ανθρώπινη παρέμβαση εικονοστοιχεία από την «Εθνική Γεωγραφική Ένωση». Οι παγκόσμιοι χάρτες παράγονται εφαρμόζοντας αυτό το μοντέλο στο σύστημα συλλογής εικόνων «Sentinel-2 Επίπεδο-2Α» στον «Πλανητικό Ηλεκτρονικό Υπολογιστή της Microsoft», διενεργώντας επεξεργασία σε περισσότερες από 400.000 παρατητρήσεις της Γης σε ετήσια βάση [2].
Εικόνα 2. Ο χάρτης των χρήσεων γης, (για το έτος 2022 και συγκεκριμένα για το χρονικό διάστημα 01/01/2022-01/01/2023), του «Δήμου Ελασσόνας» όπως αποτυπώνεται από το δορυφορικό σύστημα «Copernicus/Sentinel-2» [2].
Ορισμοί των διαφόρων κατηγοριών (μόνο αυτές που κάνουν την εμφάνισή τους στον «Δήμο Ελασσόνας»):
Νο~1.Νερό («Water»): Περιοχές όπου το νερό έκανε κυρίαρχη την παρουσία του καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Ενδεχόμενα δεν αποτυπώνονται περιοχές με σποραδική ή πρόσκαιρη παρουσία νερού. Περιέχει ελάχιστη έως καθόλου αραιή βλάστηση, καθόλου επιφανειακούς βράχους και οικιστικές περιοχές όπως αποβάθρες/προβλήτες. Παραδείγματα των περιοχών που απεικονίζονται στην κατηγορία αυτή: Ποταμοί, λιμνούλες, λίμνες (μικρές και μεγάλες λίμνες), ωκεανοί, πλημμυρισμένες αλατούχες επίπεδες περιοχές (αλμυρά έλη).
Νο~2.Δέντρα («Trees»): Οποιαδήποτε σημαντική ομάδα/συστάδα/σύμπλεγμα από ψηλά (ύψους περίπου ίσου με 15 πόδια ή υψηλότερα) πυκνής βλάστησης, που συνήθως χαρακτηρίζεται από κλειστή είτε πυκνή κώμη. Παραδείγματα: Ξυλώδης βλάστηση, ομάδες/συστάδες/συμπλέγματα από πυκνή και υψηλή βλάστηση εντός περιοχών με βλάστηση τύπου «σαβάνα», φυτειών, βάλτου/έλους, μανγκρόβιων δένδρων/ελών (πυκνή/υψηλή βλάστηση με πρόσκαιρη/εφήμερη παρουσία νερού ή κώμη πολύ πυκνή που καθιστά αδύνατη την ανίχνευση νερού κάτω από την πολύ πυκνή αυτή κώμη).
Νο~5.Καλλιέργειες/Σοδειές/Συγκομιδές («Crops»): Ανθρωπογενή (από ανθρώπινο παράγοντα) φυτευμένα/χαραγμένα κομμάτια γης (χωράφια) με δημητριακά, χορτάρια, βότανα, γρασίδια, χλόες, βοσκοτόπια και καλλιέργειες που φτάνουν στο ύψος του δένδρου (δενδροκαλλιέργειες/δενδροφυτείες). Παραδείγματα: Καλαμπόκια, σιτάρια, σόγια, κομμάτια γης (χωράφια) σε αγρανάπαυση είτε συγκροτημένη/διαρθρωμένη γη.
Νο~7.Χτισμένη/Οικοδομημένη Περιοχή («Built Area»): Ανθρωπογενείς (από ανθρώπινο παράγοντα) κατασκευές. Κύρια οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα. Μεγάλου μεγέθους, ομογενείς, αδιαπέραστες (από το νερό) περιοχές οι οποίες περιλαμβάνουν χώρους στάθμευσης, κτίρια γραφείων και οικιστικές περιοχές (περιοχές όπου κυριαρχεί η χρήση στέγασης/διαμονής νοικοκυριών). Παραδείγματα: Κτίρια που είναι ήδη είτε προορίζονται για κατοικίες (σπίτια), πυκνοδομημένα χωριά και οικισμοί, μικρές και μεγάλες πόλεις και κωμοπόλεις, πεζοδρόμια, πεζόδρομοι, ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι.
Νο~8.Γυμνό/Άδειο Έδαφος («Bare Ground»): Περιοχές όπου κυριαρχούν οι βράχοι είτε εδάφη με πολύ αραιή είτε καθόλου βλάστηση καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου. Μεγάλες σε έκταση αμμώδεις είτε ερημοποιημένες περιοχές με καθόλου είτε λίγη βλάστηση. Παραδείγματα: Εκτεθειμένοι βράχοι, εκτεθειμένα εδάφη, ερημοποιημένες είτε αμμώδεις θίνες, αμμόλοφοι, ξηρά (άνυδρα) γήινα επίπεδα/βαθύπεδα/υψίπεδα/λεκάνες συλλογής/αλυκές, άνυδρους (ξερούς) πυθμένες λιμνών, ορυχεία.
Νο~9.Χιόνι/Πάγος («Snow/Ice»): Μεγάλες σε έκταση ομογενείς περιοχές όπου κυριαρχεί η παρουσία του μόνιμου χιονιού είτε του πάγου, κυρίως σε ορεινές περιοχές είτε σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη. Παραδείγματα: Παγετώνες, μόνιμοι σοροί χιονιού, εκτάσεις με χιόνι.
Νο~10.Σύννεφα/Νεφώδεις Σχηματισμοί («Clouds»): Καμία διαθέσιμη πληροφορία κάλυψης γης εξ’ αιτίας της επίμονης κάλυψης του ουρανού με σύννεφα (νέφη, νεφελώδεις σχηματισμούς).
Νο~11.Βοσκότοποι («Rangeland»): Ανοιχτές εκτάσεις καλυμμένες με ομογενή βλάστηση, (βότανα/χορτάρια) που δεν διαθέτουν προφανή ανθρωπογενή σχεδιασμό (π.χ. ένα μη συγκροτημένο/χαραγμένο γήπεδο/κομμάτι γης/χωράφι, μία μη συγκροτημένη/χαραγμένη έκταση/κομμάτι γης/χωράφι). Παραδείγματα: Φυσικά λιβάδια (βοσκοτόπια, λειμώνες) με αραιή είτε καθόλου δενδρο-κάλυψη, ανοιχτές περιοχές με βλάστηση τύπου «σαβάνα» με λίγα είτε καθόλου δέντρα, πάρκα και γήπεδα που προορίζονται για αγώνες «γκολφ» με κάλυψη «γκαζόν», άλλες περιοχές με κάλυψη «γκαζόν», βοσκότοποι (βοσκοτόπια, εκτάσεις για βοσκή). Μίγματα μικρών ομάδων/συστάδων/συμπλεγμάτων από φυτά είτε μεμονωμένα φυτά διασκορπισμένα σε ένα τοπίο στο οποίο φαίνεται εκτεθειμένο έδαφος είτε εκτεθειμένοι βράχοι. Ξέφωτα όπου κυριαρχούν οι θάμνοι (θαμνότοποι) και τα χαμόδεντρα, μέσα σε πυκνά δάση, τα οποία ξεκάθαρα είναι χαμηλότερου ύψους από τα δέντρα. Παραδείγματα: Μέσου μεγέθους είτε πολύ αραιή κάλυψη από θάμνους και λόχμες, θάμνοι και τούφες/θύσανοι από χορτάρια, περιοχές βλάστησης τύπου «σαβάνα» με πολύ αραιά χορτάρια, δέντρα ή άλλα φυτά.
Εικόνα 3. Το διάγραμμα (ιστόγραμα) των χρήσεων γης, (η έκταση δίνεται σε στρέμματα επιφάνειας), του «Δήμου Ελασσόνας» όπως αποτυπώνεται από το δορυφορικό σύστημα «Copernicus/Sentinel-2» [2].
Όπως φαίνεται τόσο από την παραπάνω εικόνα, («Εικόνα 3»), όσο από τον παρακάτω πίνακα, («Πίνακας 1»), εύκολα εξάγονται τα ακόλουθα συμπεράσματα:
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από νερό («Νο~1») αυξήθηκαν το έτος 2018, μειώθηκαν το έτος 2019 σε επίπεδα κατώτερα και του έτους 2017, αυξήθηκαν και πάλι το έτος 2020 σε επίπεδα κατώτερα του έτους 2018, μειώθηκαν το έτος 2021 σε κατώτερα επίπεδα του 2018 ενώ τέλος αυξήθηκαν και πάλι το έτος 2022, φτάνοντας (το έτος 2022) στην υψηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022),
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από δέντρα/δάση («Νο~2») αυξήθηκαν το έτος 2018, αυξήθηκαν συνεχώς μέχρι και το έτος 2022, φτάνοντας (το έτος 2022) στην υψηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022),
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από καλλιέργειες («Νο~5») αυξήθηκαν μέχρι και το έτος 2020 φτάνοντας (το έτος 2020) στην υψηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022) και στην συνέχεια μειώθηκαν μέχρι και το έτος 2022, φτάνοντας (το έτος 2022) σε επίπεδα που βρίσκονται μεταξύ των ετών 2017 και 2018,
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από χτισμένη/οικοδομημένη περιοχή («Νο~7») μειώθηκαν το έτος 2018, αυξήθηκαν το έτος 2019 φτάνοντας σε επίπεδα κατώτερα του 2017, αυξήθηκαν το έτος 2020 φτάνοντας σε επίπεδα ανώτερα του 2017, μειώθηκαν το έτος 2021 φτάνοντας σε επίπεδα ανώτερα του 2017, ενώ τέλος αυξήθηκαν το έτος 2022, φτάνοντας (το έτος 2022) στην υψηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022),
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από γυμνό/άδειο έδαφος («Νο~8») αυξήθηκαν το έτος 2018, μειώθηκαν το έτος 2019 σε επίπεδα υψηλότερα του έτους 2017, αυξήθηκαν το έτος 2020 σε επίπεδα πολύ ελαφρά χαμηλότερα του έτους 2018, μειώθηκαν το έτος 2021 σε επίπεδα υψηλότερα του 2019 ενώ τέλος αυξήθηκαν το έτος 2022, φτάνοντας (το έτος 2022) στην υψηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022),
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από χιόνι/πάγο («Νο~9») μειώθηκαν μέχρι και το 2019, αυξήθηκαν το έτος 2020 φτάνοντας (το έτος 2020) στην υψηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022) και στην συνέχεια μειώθηκαν μέχρι και το έτος 2022, φτάνοντας όμως σε επίπεδα υψηλότερα του έτους 2019 (ενώ πρέπει να επισημανθεί ότι αυτές οι ποσότητες εντοπίζονται για όλα τα διαφορετικά έτη μόνο στο βόρειο τμήμα του «Δήμου Ελασσόνας» κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό λόγω του ότι ο συνολικός χάρτης του «Δήμου Ελασσόνας» απαρτίζεται από δύο διαφορετικά θεματικά επί μέρους επίπεδα του προαναφερθέντος παγκόσμιου θεματικού χάρτη),
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από σχηματισμούς νεφών («Νο~10») και δεν επιτρέπουν την λήψη δεδομένων για τις καλύψεις και τις χρήσεις γης δεν χρήζουν κάποιας ιδιαίτερης αναφοράς είτε λόγω των μηδενικών τιμών είτε λόγω των σχετικά μικρών τιμών των εκτάσεών τους,
- οι εκτάσεις που καταλαμβάνονται από βοσκότοπους («Νο~11») μειώθηκαν μέχρι και το έτος 2020, αυξήθηκαν το έτος 2021 φτάνοντας όμως σε επίπεδα χαμηλότερα του 2019 ενώ τέλος μειώθηκαν περαιτέρω και το έτος 2022, παραμένοντας έτσι (το έτος 2022) σε επίπεδα χαμηλότερα του 2019, φτάνοντας έτσι λοιπόν (το έτος 2022) στην χαμηλότερη τιμή τους στην περίοδο αναφοράς της τελευταίας εξαετίας (2017-2022).
Πίνακας 1. Ο πίνακας και η χρωματική παλέτα αντιστοίχισης των χρήσεων γης, (η έκταση δίνεται σε στρέμματα επιφάνειας), του «Δήμου Ελασσόνας» όπως αποτυπώνεται από το δορυφορικό σύστημα «Copernicus/Sentinel-2» [2].
Οι μέχρι τώρα επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, τόσο στην Αγγλική όσο και στην Ελληνική γλώσσα, καθώς και η γενικότερη έρευνα σχετικά με τους υδατικούς πόρους σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, του Θωμά Κ. Παπαλάσκαρη, μπορούν να βρεθούν στους παρακάτω διαδικτυακούς συνδέσμους:
i).«https://scholar.google.gr/citations?hl=el&user=XwAjaVgAAAAJ&view_op=list_works&gmla=AJsN-F5jWHFrhlwml-s4fV1yRsox1l8cEaZbOBXT7lcQuzuudmJQj-xsJkXDcwEnvubUfDyDNMyV4v9Szboh-8jxZlYn5KRVvoUhFID5UtnUkQvN7DBXddbyCYfAKxj4ABuvZbsbf_0l»,
ii).«https://www.researchgate.net/profile/Thomas-Papalaskaris/research»,
iii).« https://orcid.org/0000-0002-1698-6869».
iv).«https://waterpowerofgreece.blogspot.com/».
Βιβλιογραφία-Παραπομπές:
1.1.SENTINELS.COPERNICUS.EU,
(«https://sentinels.copernicus.eu/web/sentinel/missions/sentinel-2»),
1.2.LIVINGATLAS.ARCGIS.COM,
(«https://livingatlas.arcgis.com/landcover/»),
2.1.ELASSONANEWS.GR,
(«https://www.elassonanews.gr/ston-elassoniti-potamo-to-proto-plimmyrografima-stin-ellada/»),
2.2.ECOPRESS.GR,
(«https://ecopress.gr/fragmat-agioneriou-pos-xanetai-ydatiko-dynamiko/»),
2.3.NEWS.B2GREEN.GR,
(«https://news.b2green.gr/28157/%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BF-%CF%85%CE%B4%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B4%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B1»),
2.4.CRETALIVE.GR,
(«https://www.cretalive.gr/kriti/o-thomas-papalaskaris-katagrafei-proto-plimmyrografima-stin-kriti-ston-akoymiano-potamo»),
2.5. NEWS.B2GREEN.GR,
(«https://news.b2green.gr/28281/%CE%B8%CE%B5%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B4%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%87%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%8E%CE%BD-%CF%84»),
Γεωγραφική/Υδρολογική έρευνα του Θωμά Παπαλάσκαρη,
- MSc. Πολιτικού-Υδρολόγου Μηχανικού & Μηχανικού Υδραυλικών Έργων,
- Μέλος Τ.Ε.Ε./Α.Μ.:58540,
- «Μ.Τ.Σ. Πολιτικών Μηχανικών (Α.Π.Θ.)»,
- «Μ.Τ.Σ. Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων στη Μεσόγειο (Τ.Ε.Ι.-Α.Μ.Θ.)»,
- «Μ.Τ.Σ. Υδραυλική Μηχανική (Δ.Π.Θ.)»,
- «Πρώην Υπάλληλος της «Διεύθυνσης Υδάτων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Καβάλας» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «08/12/2015-06/05/2016»),
- «Πρώην Υπάλληλος της «Υπηρεσίας Δόμησης Δήμου Χίου («Τμήμα Επικινδύνων & Αυθαιρέτων»), Χίος» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «01/9/2016-31/04/2017»),
- «Πρώην Υπάλληλος της «Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου, Θεσσαλονίκης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «15/11/2017-23/04/2018»),
- «Πρώην Υπάλληλος του «Γενικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων Πεδιάδων Θεσσαλονίκης-Λαγκαδά, Θεσσαλονίκης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «02/05/2018-01/09/2018»),
- «Πρώην Υπάλληλος της «Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Νέστου, Χρυσούπολης Νέστου, Καβάλας» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «30/11/2018-09/06/2019»),
- «Πρώην Υπάλληλος της «Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Π.Ε. Λασιθίου, Άγιος Νικόλαος, Κρήτης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «11/7/2019-10/10/2019»),
- «Πρώην Υπάλληλος/Στέλεχος της πρώην «Αναπτυξιακής Εταιρείας Νομού Λάρισας Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. («Α.Ε.ΝΟ.Λ. Α.Ε.»), Ελασσόνα, Δήμος Ελασσόνας, Νομού Λάρισας» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «11/10/2019-31/05/2021»)»,
- «Πρώην Υπάλληλος/Στέλεχος της «Αναπτυξιακής Εταιρείας Νομού Ηρακλείου Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. («ΑΝ.Η. Α.Ε.»), Αρχάνες, Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων, (Παράρτημα Τυμπακίου, Δήμου Φαιστού, Περιοχής Μεσαράς), Νομού Ηρακλείου, Κρήτης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «01/06/2021-30/11/2021»)».
- «Υπάλληλος της «Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Καλυμνίων, Κάλυμνος, Νομού Δωδεκανήσων» (με σύμβαση «Δ.Δ.Α.Χ.», «17/01/2022-../../….»),
- «Απόφοιτος του σεμιναρίου, διάρκειας 100 ωρών, «Εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευση Στο Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών “Q.G.I.S.”», του «Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης («Ε.Κ.Δ.Δ.Α.»)»».
- «Απόφοιτος του σεμιναρίου, διάρκειας 100 ωρών, «Εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευση Στη Χωρική Ανάλυση Ψηφιδωτών (“Raster G.I.S.”)», του «Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης («Ε.Κ.Δ.Δ.Α.»)»».