Η σεισμολογία συγκαταλέγεται σε εκείνες τις επιστήμες όπου η πράξη υπερβαίνει τη θεωρία. Οι επιστήμονες «διδάσκονται» από τα νέα φαινόμενα, η μελέτη των οποίων αποτελεί το πρωτόπλασμα για την εκπόνηση συμπερασμάτων τα οποία στοχεύουν να προστατέψουν το μέλλον.
Αυτό ακριβώς συνέβη και στην περίπτωση του μεγάλου σεισμού της Λάρισας, έναν χρόνο πριν, στις 3 Μαρτίου του 2021.
Σε μία περιοχή «καλά μελετημένη» γεωλογικά, που όμως μέσω ενός «περίεργου ρήγματος» όπως το χαρακτηρίζει ο καθηγητής σεισμολογίας Κωνσταντίνος Παπαζάχος, απέδειξε πως τα όρια της βεβαιότητας όταν μιλάμε για τον Εγκέλαδο πρέπει να είναι περιορισμένα.
Μιλώντας στο onlarissa.gr, ο κ. Παπαζάχος εξηγεί πως η γενική μορφολογία, σεισμικότητα και τεκτονική δομή της περιοχής, καθώς και η τυπική γεωμετρία που έχουν ρήγματα της περιοχής είναι γνωστά. Ωστόσο, ο σεισμός των 6,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ ήρθε από «ένα περίεργο ρήγμα που βγαίνει στην επιφάνεια πολύ νότια από τον Τιταρήσιο ποταμό, πιο νότια από την περιοχή που ήταν το επίκεντρο του σεισμού, ένα ρήγμα που με δυσκολία αναγνωρίζεται στην επιφάνεια και δείχνει πόσο δύσκολος σεισμοτεκτονικά είναι ο ελληνικός χώρος».
Επιπρόσθετα, αναλύει μία σειρά συμπερασμάτων που προέκυψαν από την πολύμηνη μελέτη του φαινομένου, και που συμπεριλαμβάνονται στον ειδικό Τομό που θα παρουσιάσει αύριο, στην επέτειο του σεισμού, το Ελληνικό Τμήμα Αντισεισμικής Μηχανικής (ΕΤΑΜ), στον οποίο συνεργάστηκε πλειάδα επιστημόνων (γεωλόγων, σεισμολόγων, εδαφομηχανικών, αντισεισμικών μηχανικών, κλπ.). Συμπεράσματα που σήμερα αποτελούν πολύτιμη γνώση για τη θωράκιση της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας.
Τα νέα ενδιαφέροντα συμπεράσματα για το σεισμό της 3ης Μαρτίου:
- Τα ρήγματα στην περιοχή της Β. Θεσσαλίας, όπως τα και ρήγματα που έδωσαν την ακολουθία του Μαρτίου 2021, είναι «κανονικά» ρήγματα, δηλαδή το ένα τμήμα του ρήγματος «πέφτει» σε σχέση με το άλλο.
- Η ακολουθία του σεισμού μας έδειξε πόσο εύκολο είναι ένας ισχυρός σεισμός να διεγείρει ένα γειτονικό κομμάτι της ίδιας ρηξιγενούς ζώνης και να δώσει ένα πολύ ισχυρό μετασεισμό, σχεδόν ανάλογο με τον κύριο σεισμό, με σημαντικές επιπτώσεις στο δυτικό τμήμα της περιοχής.
- Παρόλο που έχουμε ένα ενιαίο εθνικό δίκτυο, αποδείχθηκε ότι δεν είναι επαρκείς οι πληροφορίες για τη σεισμική δραστηριότητα, καθώς απαιτούνται και τοπικά δίκτυα παρακολούθησης, μετά από ένα οσχυρό σεισμό.
- Τα σεισμολογικά δεδομένα μπορούν να συμπληρωθούν εξαιρετικά από νέα, δορυφορικά και δεδομένα που μας δείχνουν π.χ. το πως μετατοπίζεται το έδαφος μετά τη γέννηση του σεισμού, άρα και προσδιορίζουν πιο εύκολα το σεισμικό ρήγμα.
- Όπως στο Αρκαλοχώρι, ακριβώς πάνω από το σεισμικό ρήγμα εμφανίζονται εστιασμένα υψηλές σεισμικές κινήσεις – υψηλής σεισμικής επιτάχυνσης – που προκαλούν, επίσης εστιασμένα, σημαντικές βλάβες.
- Στην περιοχή εκτιμάται ότι οι ισχυρότερες επιταχύνσεις ήταν της τάξης του 0,4g, τιμή σημαντικά υψηλότερη από αυτή που προβλέπει ο αντισεισμικός κανονισμός στην περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι ενώ ο αντισεισμικός κανονισμός με τον οποίο κτίζουμε τα σπίτια εξασφαλίζει ένα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο ασφάλειας, υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα οι σεισμικές κινήσεις, σε τοπικό επίπεδο, να ξεπεράσουν τις τιμές του αντισεισμικού σχεδιασμού.
- Αυτό δείχνει πόσο εξαιρετικά σημαντικό είναι να εφαρμόζουμε πιστά τον αντισεισμικό σχεδιασμό, γιατί ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε περιπτώσεις όπου οι σεισμικές κινήσεις μπορεί να είναι δυσμενέστερες, για τις οποίες ο αντισεισμικός κανονισμός έχει πρόσθετες πρόνοιες με στόχο ακόμα και να υπάρχουν βλάβες, να αποφύγουμε την κατάρρευση της κατασκευής και φυσικά τα ανθρώπινα θύματα.
- Στον σεισμό αυτό εμφανίστηκαν εκτεταμένα ειδικά φαινόμενα όπως φαινόμενα ρευστοποίησης τα οποία ήταν μέν γνωστά στον Ελληνικό χώρο, αλλά δεν είχαν παρατηρηθεί πρόσφατα και με τόσο μεγάλη προσοχή σε τόσο μεγάλη έκταση. Η ρευστοποίηση είναι ένα φαινόμενο όπου το έδαφος, κυρίως τα αμμώδη εδάφη (π.χ. στον Τιταρήσιο ή στον Πηνειό), συμπεριφέρεται στιγμιαία ως ρευστό με αποτέλεσμα να έχουμε ως μεγάλες οριζόντιες μετακινήσεις του εδάφους, αλλά και υποχωρήσεις, καθιζήσεις, αναβλύσεις άμμου, κλπ. Ό,τι είναι εγκατεστημένο πάνω σε αυτή την περιοχή, π.χ. γέφυρες, αγωγοί, κτήρια, μπορεί να καταστραφεί όχι από τη σεισμική δόνηση αλλά από την «αστοχία» του εδάφους πάνω στο οποίο είναι θεμελιωμένο.
- Εξαιρετικά σημαντικές είναι και οι συστάσεις των μηχανικών που παρατήρησαν τις βλάβες του σεισμού προς την πολιτεία, και αφορούν τα σχολικά κτήρια στα οποία, αν και δεν υπήρξαν καταρρεύσεις, πολλά εμφάνισαν σημαντικές βλάβες στον φέροντα οργανισμό. Αυτό οδήγησε στην πρόταση ότι είναι απαραίτητη η εκπόνηση ενδελεχών δευτεροβάθμιων ελέγχων σε όλα τα κτήρια δημοσίου συμφέροντος ή χώρους συνάθροισης κοινού, προκειμένου να ξέρουμε πως θα συμπεριφέρονται σε μελλοντικούς σεισμούς και αν απαιτούν ενίσχυση. Επίσης, έγιναν πολλές εξιδεικευμένες συστάσεις που αφορούν τεχνικές επεμβάσεις, αλλά και απλές πρακτικές που μειώνουν πάρα πολύ τις επιπτώσεις των σεισμών στις κατασκευές.
«Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΔΕ ΜΑΣ ΚΛΕΙΝΕΙ ΡΑΝΤΕΒΟΥ»
Ερωτηθείς τέλος για το αν μπορεί να εκτιμηθεί το επόμενο σοβαρό «χτύπημα» του Εγκέλαδου στην περιοχή, τόνισε ότι «ο σεισμός δε μας κλείνει ραντεβού», για να εξηγήσει πως «σε καμία περίπτωση μία γένεση σεισμού δεν απομακρύνει ή αλλάζει την πιθανότητα για ένα νέο σεισμό στην περιοχή. Αντίθετα, σε ορισμένες περιπτώσεις μετά από έναν ισχυρό σεισμό έχουμε είτε έναν νέο άμεσο σεισμό, όπως έγινε στην περίπτωση της περιοχής της Λάρισας, είτε καθυστερημένα. Για παράδειγμα στο Αρκαλοχώρι ο σεισμός ήταν μέρος μίας ακολουθίας από ισχυρούς σεισμούς στην περιοχή του νοτιοανατολικού Αιγαίου (σεισμός Ζάκρου, Κάσου, Καρπάθου, κλπ.), η οποία ξεκίνησε μετά τον πολύ ισχυρό (Μ=7) σεισμό της Σάμου».
Πηγή: onlarissa.gr