Την τεράστια οικολογική καταστροφή που προκάλεσαν οι φωτιές στην Εύβοια κατέγραψε δορυφορική απεικόνιση της υπηρεσίας Copernicus/Emergency Management Service-Mapping της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η καμένη έκταση ξεπερνά τις 510 χιλιάδες στρέμματα με τις εκτιμήσεις να υπολογίζουν ότι μπορεί να φτάσει τα 700.000 στρέμματα, αναδεικνύοντας το μέγεθος της μεγαλύτερης καταστροφής όλων των εποχών στην Ελλάδα από μία πυρκαγιά.
Από τις πρώτες ημέρες της πυρκαγιάς στην πρώτη γραμμή του μετώπου βρέθηκε η γενική διευθύντρια Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, Ζωή Φτίκα, για να συμμετάσχει και να συνδράμει στις επιχειρήσεις για την κατάσβεση της φωτιάς. Εμπειρία οδυνηρή για την ίδια, καθώς έζησε κάθε στιγμή τη φρίκη της καταστροφής από τον πύρινο όλεθρο, αλλά και τις στιγμές αγωνίας και απόγνωσης από την εκκένωση των οικισμών και την απομάκρυνση των κατοίκων με επίκεντρο την περιοχή της Λίμνης.
Παρακολουθώντας ως η καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσιακή παράγοντας την εξέλιξη της πυρκαγιάς και συλλέγοντας καθημερινά στοιχεία, η γενική διευθύντρια Δασών επιχειρεί μια πρώτη αποτύπωση του μεγέθους της καταστροφής δίνοντας την πρώτη εικόνα της επόμενης ημέρας και των όσων θα ακολουθήσουν για την αποκατάσταση του οικοσυστήματος.
Η καμένη έκταση στην περιοχή της βόρειας Εύβοιας σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, αναφέρει, είναι περίπου 550.000 στρ., η οποία στο 80% καλύπτονταν κυρίως από δάσος Χαλεπίου Πεύκης με υπόροφο αειφύλλα, πλατύφυλλα, ένα μικρό τμήμα στα βόρεια της έκτασης από δάσος ελάτης, μαύρη πεύκη και λίγη δρυ, ενώ το 20% περίπου είναι ελαιώνες, αγροτικές καλλιέργειες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και σπίτια.
Τα δάση είναι δημόσια, διακατεχόμενα, συνιδιόκτητα, ιδιωτικά, ενώ κάηκε και ένα μέρος του Καταφυγίου Άγριας Ζωής και περιοχής Ζώνης Ειδικής Προστασίας, όπου υπήρχε πέρασμα χρυσαετού κ.λπ.
Όσον αφορά την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας κάηκαν 28.000 στρέμματα περίπου με χαμηλή βλάστηση και δασικά είδη πουρνάρι, κέδρα, σχίνα και περίπου 5.000 στρέμματα γεωργικές καλλιέργειες με ελαιοκτήματα και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις.
Τι σημαίνει όμως αυτή η απώλεια και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της μεσομακροπρόθεσμα πέραν της ψυχρής λογικής των αριθμών;
Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
«Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν το μείζον πρόβλημα των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων μας. Η πρωτοφανής καταστροφή για τα ελληνικά δεδομένα που πλήττει τη χώρα μας και συγκεκριμένα τη Βόρεια Εύβοια, περιοχή αρμοδιότητας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας, μας δημιουργεί οδύνη και θλίψη για το δράμα που ζούνε οι συμπολίτες μας, αλλά και όσοι επιχειρούν στην κατάσβεση με όποια αρμοδιότητα και ιδιότητα έχουν κι ας ευχηθούμε να τελειώσει γρήγορα αυτό το μαρτύριο» τονίζει η κα Φτίκα και προσθέτει:
«Η έκλυση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι μεγάλη λόγω της καύσης των δασών, ενώ οι ρύποι θα αυξηθούν λόγω έλλειψης των φίλτρων (δάση). Η θερμοκρασία θα αυξηθεί και το μικροκλίμα της περιοχής θα αλλάξει, αλλά θα επηρεαστεί και το κλίμα ευρύτερης και μεγαλύτερης περιοχής. Προβλήματα διάβρωσης των εδαφών, αδυναμία συγκράτησης νερών της βροχής, δημιουργία πλημμυρικών φαινομένων, αλλά και λειψυδρίας λόγω έλλειψης εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα θα διαφαίνονται στο άμεσο μέλλον. Δημιουργείται τεράστια απώλεια στη βιοποικιλότητα, ενώ ζώα, πουλιά, έντομα, ερπετά καίγονται ζωντανά μη έχοντας περιθώριο χρόνου και τρόπου διαφυγής. Η διατροφική αλυσίδα διαταράσσεται. Την ίδια ώρα το κοινωνικό πρόβλημα με την έλλειψη του εισοδήματος των κατοίκων που προέρχεται από το δάσος (ρητίνη, ξυλεία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία κ.ά.) είναι τεράστιο».
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ
Μετά την καταστροφή του δασικού οικοσυστήματος από μια δασική πυρκαγιά, τονίζει η κα Φτίκα, υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα και ενέργειες που ακολουθούνται από τις Δασικές Υπηρεσίες – Διευθύνσεις Δασών και Δασαρχεία- για την αποκατάσταση σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία. Αυτά τα μέτρα θα υλοποιηθούν και στην περίπτωση της Εύβοιας και της Φωκίδας.
Το πρώτο μέτρο είναι η κήρυξη της περιοχής ως αναδασωτέας και η απαγόρευση βοσκής και θήρας για να θέσει τις εκτάσεις υπό καθεστώς προστασίας, ενώ η αποτύπωση της περιοχής γίνεται από τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας – του συστήματος Copernicus EMS /Mapping από δορυφορικές εικόνες και από επίγειες μετρήσεις.
Ακολούθως, προβλέπεται η σύνταξη μελετών αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων με την ταχύτητα ολοκλήρωσής τους πριν τις βροχές να αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα της αποτελεσματικότητας των έργων. Έργα, που περιλαμβάνουν:
– Υλοτομία του ξύλου στις καμένες εκτάσεις προκειμένου να βοηθηθεί η φυσική αναγέννηση. Προέχει όμως η προστασία του εδάφους, αλλά και της φυσικής αναγέννησης του δάσους. Επισημαίνεται ότι η χαλέπιος Πεύκη είναι είδος πυράντοχο με άριστη προσαρμογή στις δασικές πυρκαγιές και με φυσική εξάπλωση στην περιοχή με υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς οι κώνοι ανοίγουν και διασπείρουν τους σπόρους, ενώ η φύτρωση των σπόρων επιτυγχάνεται με τις βροχές του φθινοπώρου.
Όπως αναφέρει η γενική διευθύντρια Δασών: «Θα αφήσουμε τη φύση να κάνει το έργο της χωρίς να επέμβουμε σε πρώτη φάση με την τεχνητή αναδάσωση. Εκτός από τις περιπτώσεις που έχουμε διπλοκαμένη έκταση. Στη συνέχεια μπορούμε επιλεκτικά να επέμβουμε σε σημεία ‘όπου η αναδάσωση δεν έχει επιτευχθεί».
– Έργα για την αντιδιαβρωτική προστασία του εδάφους με τοποθέτηση και αγκίστρωση κατά τις ισουψείς, καμένων κορμών και δέντρων (κορμοδέματα) από το υπάρχον υλικό. Κατασκευή στις μικροχαραδρώσεις μικρών ξυλοφραγμάτων. Κατασκευή στις κοίτες των χειμάρρων χαμηλών φραγμάτων βάρους για την επίτευξη κλίσης αντιστάθμισης και κλίσης ισορροπίας για την παροχέτευση του νερού στη στενή πεδινή κοίτη, με την κατά το δυνατόν μικρότερη ταχύτητα ροής.
Η διάρκεια ζωής των έργων αυτών είναι 3-5 έτη, μετά την πάροδο των οποίων θα αυτοκαταστραφούν (σαπίσουν αφού ήδη επιτελέσουν τον σκοπό τους).
Με τα έργα αυτά, εξηγεί, αποσκοπούμε στη συγκράτηση του εδάφους στις πλαγιές των καμένων συστάδων και όσο το δυνατόν περισσοτέρου όγκου ύδατος λόγω των φθινοπωρινών και χειμερινών βροχοπτώσεων στον «ορεινό» χώρο των λεκανών απορροής, με στόχο τη συγκράτηση των φερτών υλικών, τον περιορισμό των πλημμυρικών αιχμών, που ούτως ή άλλως θα είναι αυξημένα μετά από την καταστροφή της βλάστησης από την πυρκαγιά, ενώ συγχρόνως θα υπάρξει αντιδιαβρωτική προστασία του εδάφους, μείωση της επιφανειακής απορροής και συγκράτηση των φερτών υλικών, περιορισμός των πλημμυρικών αιχμών, ενώ θα συμβάλλουν επίσης στην προστασία των εκτάσεων που εκτείνεται στα κατάντη.
Ολοκληρώνοντας την ενδιαφέρουσα συζήτηση η κα Φτίκα στέλνει το δικό της μήνυμα διαβεβαιώνοντας τους συμπολίτες ότι «οι Δασικές Υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας παρά τον μειούμενο αριθμό δασικών υπαλλήλων και ειδικά δασολόγων για τη σύνταξη μελετών και υλοποίηση των ως άνω προστατευτικών έργων καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες την επομένη των καταστροφών κι ενώ κι οι ίδιοι μετράνε τις πληγές τους γιατί διαμένουν στον τόπο που πλήγεται, θα κάνουν το καλύτερο για την προστασία των κατοίκων των πληγέντων περιοχών με την αποκατάσταση του πληγωμένου μας φυσικού περιβάλλοντος για την προστασία όλων μας».
Ρεπορτάζ: Δημ. Κατσανάκης – eleftheria.gr