Το τεράστιο υδατικό δυναμικό του «Ποταμού Ελασσονίτη» και οι χαμένες ευκαιρίες του «Φράγματος Αγιονερίου» – Πέντε παραδείγματα

Tου Θωμά Κ. Παπαλάσκαρη, Πολιτικού Μηχανικού MSc

1. στον κ. Κωνσταντίνο Γκούμα, Γεωπόνο («Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών»), διαχειριστή του ιστότοπου με τίτλο «Υδατικά Θέματα Θεσσαλίας», τέως «Διευθυντή Εγγείων Βελτιώσεων Νομού Λάρισας», για το τεράστιο έργο του σχετικά με τους υδατικούς πόρους όχι μόνο της Λάρισας αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλίας και,
2. σε όλους τους Δημότες του «Δήμου Ελασσόνας», οι οποίοι προσδοκούν καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσής τους από την ολοκλήρωση του «Φράγματος Αγιονερίου».

Ζωτικής σημασίας για τους υδατικούς πόρους, και κατ΄επέκταση για όλους τους τομείς της τοπικής οικονομίας, ιδιαίτερα για τον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα της ευρύτερης περιοχής, του «Δήμου Ελασσόνας», (ο οποίος έχει έκταση ίση με 1.568,434 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή αλλιώς «1.568,434km²»), είναι αναμφίβολα ο «Ποταμός Ελασσονίτης», ο οποίος διέρχεται μέσα από την «καρδιά» της πόλης της Ελασσόνας, χωρίζοντάς την σε δύο τμήματα, τον συνοικισμό του «Βαρωσίου» και στο υπόλοιπο τμήμα της πόλης της Ελασσόνας. Ο «Ποταμός Ελασσονίτης» πηγάζει από τον «Εθνικό Δρυμό Ολύμπου», πολύ κοντά στο βορειοδυτικό όριο του «Δήμου Ελασσόνας», είναι υδατόρευμα τέταρτης («4ης») τάξης κατά «Strahler», δέχεται «παραποτάμους» τόσο 1).από τις περιοχές των «Καλυβίων», «Ασπροχώματος», «Σκοπιάς», από την Βορειοανατολική περιοχή του «ΔήμουΕλασσόνας», όσο και από 2).την περιοχή του «Φλάμπουρου» από την Βορειοδυτική περιοχή του «Δήμου Ελασσόνας», καθώς επίσης και από 3).τις περιοχές της «Τσαριτσάνης», του «Στεφανόβουνου» και της «Αετορράχης» από την Ανατολική πλευρά του «Δήμου Ελασσόνας», όπως και από 4).την περιοχή του «Δρυμού» από την Δυτική πλευρά του «Δήμου Ελασσόνας» και τέλος από 5).την περιοχή που βρίσκεται Ανατολικά του «Ευαγγελισμού» στην Νοτιοανατολική πλευρά του «Δήμου Ελασσόνας», το συνολικό μήκος της κύριας κοίτης του (από τον «Εθνικό Δρυμό Ολύμπου» μέχρι την εκβολή του, στον «Ποταμό Τιταρήσιο», (παραπόταμο του «Ποταμού Πηνειού»), κοντά στον οικισμό «Αμούρι») είναι ίσο με 43.762,171 μέτρα (ή αλλιώς 43,762 χιλιόμετρα) και η συνολική λεκάνη απορροής του έχει έκταση ίση με 370,692 τετραγωνικά χιλιόμετρα («370,692 km²»), δηλαδή καταλαμβάνει το 23,63%, (περισσότερο από το «1/5»), της συνολικής έκτασης του «Δήμου Ελασσόνας», όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα:

Εικόνα 1. Η συνολική έκταση του «Δήμου Ελασσόνας» (αθροιστικά η με «κόκκινη» και η με «γαλάζια απόχρωση» περιοχές), η έκταση της υδρολογικής λεκάνης του «Ποταμού Ελασσονίτη» (με «γαλάζια» απόχρωση, «23,63%»), σαν ποσοστό επί του συνόλου της έκτασης του «Δήμου Ελασσόνας» και το υπόλοιπο της έκτασης, (πλην/αφαιρούμενης της έκτασης της λεκάνης απορροής του «Ποταμού Ελασσονίτη»), του «Δήμου Ελασσόνας», (η με «κόκκινη» απόχρωση περιοχή, «76,37%»), επίσης σαν ποσοστό επί του συνόλου της έκτασης του «Δήμου Ελασσόνας».

Στο παρόν άρθρο αναλύεται το γεγονός ότι είναι δυνατή η εκτίμηση, με ανάλυση γεωγραφικών δεδομένων που διατίθενται από δορυφόρο, όλων των τιμών των παροχών νερού του «Ποταμού Ελασσονίτη», (και κατ΄επέκταση και όλων των ποταμών και χειμάρρων της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλίας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας), για κάθε περίπτωση διαφορετικού επεισοδίου βροχόπτωσης, με την χρήση των «Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων», («Geographical Information Systems», εν συντομία, «Γ.Π.Σ.», («G.I.S.») και «Υδρολογικών Μοντέλων», («Hydrological Models»), (του «Σώματος Αμερικανών Μηχανικών» ή αλλιώς «American Corps of Engineers»), όπως συνοπτικά και συνολικά απεικονίζονται στην παρακάτω εικόνα.

Εικόνα 2. Ο «Δήμος Ελασσόνας» (με «πορτοκαλί» απόχρωση), οι οικισμοί του, (σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011), η υδρολογική λεκάνη (με «βυσσινί» απόχρωση) και το υδρογραφικό δίκτυο με «γαλάζια/μπλε» απόχρωση, (με διαβάθμιση της παλέττας των χρωμάτων από πιο ανοιχτόχρωμα προς πιο σκουρόχρωμα και του πάχους των γραμμών από λεπτότερες προς παχύτερες, μεταβαίνοντας από τα πηγαία ρέματα προς την εκβολή του), του «Ποταμού Ελασσονίτη» με την χρήση «Γ.Π.Σ.».

Στο παρόν άρθρο αναλύθηκαν πέντε διαφορετικά επεισόδια βροχοπτώσεων των οποίων τα αποτελέσματα αναφέρονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα.

Πίνακας 1. Τα στοιχεία των πέντε (5) διαφορετικών επεισοδίων βροχόπτωσης, (ημερομηνία, διάρκεια και συνολικό ύψος βροχόπτωσης), οι αντίστοιχες παροχές αιχμής νερού και οι αντίστοιχες, εκτιμηθείσες, συνολικές ποσότητες νερού στην εκβολή του «Ποταμού Ελασσονίτη», εκφρασθείσες σε χιλιοστόμετρα ύψους νερού, σε κυβικά μέτρα νερού και τόννους νερού.

Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι όσον αφορά τον ημιτελή «ταμιευτήρα αποθήκευσης νερού», (ημιτελές «Φράγμα Αγιονερίου», ύψους στέψης 48 μέτρων και μήκους στέψης 195 μέτρων, με περιβαλλοντική παροχή νερού ίση με 735,00 κυβικά μέτρα ανά ώρα), σχεδιάστηκε έτσι ώστε να αποθηκεύει όγκο νερού ίσο με «15,40 κυβικά εκτόμετρα» («15,40 hm³») ή αλλιώς «15,40Χ10⁶ κυβικά μέτρα» ή («15,40Χ10⁶ m³») ή («15.400.000 κυβικά μέτρα») ή («15.400.000 m³»). Κατά συνέπεια, τα πέντε παραπάνω αναφερθέντα, διαφορετικά επεισόδια βροχόπτωσης θα γέμιζαν το «Φράγμα Αγιονερίου» περίπου τρεις φορές, («2,89 φορές για την ακρίβεια»). Με άλλα λόγια, η συνολική χωρητικότητα του ημιτελούς ταμιευτήρα αποθήκευσης νερού του «Φράγματος Αγιονερίου» αποτελεί το 34,63% της, αποκλειστικά αυτούσιας, συνολικής ποσότητας νερού που «κατέβασε» ο «Ποταμός Ελασσονίτης», μόνο κατά την διάρκεια πέντε διαφορετικών επεισοδίων βροχοπτώσεων, (συνολικού ύψους βροχής 287,60mm), όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Εικόνα 3. Απεικόνιση της συσχέτισης των ποσοστών των συνολικών ποσοτήτων νερού, (επί του συνόλου), που προκύπτουν εξ’ αιτίας των πέντε (5) διαφορετικών μεταξύ τους επεισοδίων βροχοπτώσεων, (συνυπολογιζόμενης όμως, επί του συνόλου, και της συνολικής χωρητικότητας του ημιτελούς «Φράγματος Αγιονερίου»).

Επιπλέον, στην παρακάτω εικόνα απεικονίζεται το «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, 20-23/03/2021 (71,40 mm), (το οποίο και «έδωσε» την μεγαλύτερη συνολική ποσότητα νερού και συγκεκριμένα «12.110.507,64 κυβικά μέτρα» ή αλλιώς «12.110.507,64 m³»), και το αντίστοιχο «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο επεισόδιο βροχόπτωσης.

Εικόνα 4. Το «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, 20-23/03/2021 (71,40 mm), (το οποίο και «έδωσε» την μεγαλύτερη συνολική ποσότητα νερού και συγκεκριμένα «12.110.507,64 κυβικά μέτρα» ή αλλιώς «12.110.507,64 m³»), και το αντίστοιχο «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο επεισόδιο βροχόπτωσης.

Τέλος, στην παρακάτω εικόνα απεικονίζεται το «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, 02-04/01/2021 (64,60 mm), (το οποίο και «έδωσε» την μεγαλύτερη παροχή αιχμής νερού και συγκεκριμένα «128,30 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο» ή αλλιώς «128,30 m³/sec»), και το αντίστοιχο «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο επεισόδιο βροχόπτωσης.

Εικόνα 5. Το «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, 02-04/01/2021 (64,60 mm), (το οποίο και «έδωσε» την μεγαλύτερη παροχή αιχμής νερού και συγκεκριμένα «128,30 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο» ή αλλιώς «128,30 m³/sec»), και το αντίστοιχο «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο επεισόδιο βροχόπτωσης.

Παρατήρηση: Το παρόν δημοσίευμα θα αναμορφωθεί όταν, έπειτα από προσωπική έρευνα στο διαδίκτυο, επεξεργαστούν από τον συγγραφέα του παρόντος και τα υπόλοιπα διαθέσιμα στοιχεία βροχοπτώσεων που αφορούν την περιοχή της Ελασσόνας, ενώ, επιπρόσθετα η παρούσα, (αποκλειστικά ιδιωτική και υποκειμενική), μελέτη εκπονήθηκε δωρεάν (και δόθηκε ανοιχτά στην δημοσιότητα) και δεν έχει επιδοτηθεί, (ούτε με ένα ευρώ), από κανένα είτε Εθνικό είτε Ευρωπαϊκό οικονομικό πόρο ή άλλη Υπηρεσία είτε Οργανισμό. Τέλος, τα δεδομένα βροχοπτώσεων, αφορούν, αποκλειστικά, τον μετεωρολογικό σταθμό της Ελασσόνας.

Οι μέχρι τώρα επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, τόσο στην Αγγλική όσο και στην Ελληνική γλώσσα, καθώς και η γενικότερη έρευνα σχετικά με τους υδατικούς πόρους σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, του Θωμά Κ. Παπαλάσκαρη, μπορούν να βρεθούν στους παρακάτω διαδικτυακούς συνδέσμους:

i). «https://scholar.google.gr/citations?hl=el&user=XwAjaVgAAAAJ&view_op=list_works&gmla=AJsN-F5jWHFrhlwml-s4fV1yRsox1l8cEaZbOBXT7lcQuzuudmJQj-xsJkXDcwEnvubUfDyDNMyV4v9Szboh-8jxZlYn5KRVvoUhFID5UtnUkQvN7DBXddbyCYfAKxj4ABuvZbsbf_0l»,

ii). «https://www.researchgate.net/profile/Thomas-Papalaskaris/research»,

iii). «https://orcid.org/0000-0002-1698-6869».

iv). «https://waterpowerofgreece.blogspot.com/».

Υδρολογική έρευνα του Θωμά Παπαλάσκαρη,

● MSc. Πολιτικού-Υδρολόγου Μηχανικού & Μηχανικού Υδραυλικών Έργων,

● Μέλος Τ.Ε.Ε./Α.Μ.:58540,

● «Μ.Τ.Σ. Πολιτικών Μηχανικών (Α.Π.Θ.)»,

● «Μ.Τ.Σ. Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων στη Μεσόγειο (Τ.Ε.Ι.-Α.Μ.Θ.)»,

● «Μ.Τ.Σ. Υδραυλική Μηχανική (Δ.Π.Θ.)»,

● «Πρώην Υπάλληλος της «Διεύθυνσης Υδάτων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Καβάλας» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «08/12/2015-06/05/2016»),

● «Πρώην Υπάλληλος της «Υπηρεσίας Δόμησης Δήμου Χίου («Τμήμα Επικινδύνων & Αυθαιρέτων»), Χίος» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «01/9/2016-31/04/2017»),

● «Πρώην Υπάλληλος της «Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου, Θεσσαλονίκης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «15/11/2017-23/04/2018»),

● «Πρώην Υπάλληλος του «Γενικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων Πεδιάδων Θεσσαλονίκης-Λαγκαδά, Θεσσαλονίκης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «02/05/2018-01/09/2018»),

● «Πρώην Υπάλληλος της «Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Νέστου, Χρυσούπολης Νέστου, Καβάλας» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «30/11/2018-09/06/2019»),

● «Πρώην Υπάλληλος της «Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Π.Ε. Λασιθίου, Άγιος Νικόλαος, Κρήτης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «11/7/2019-10/10/2019»),

● «Πρώην Υπάλληλος/Στέλεχος της πρώην «Αναπτυξιακής Εταιρείας Νομού Λάρισας Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. («Α.Ε.ΝΟ.Λ. Α.Ε.»), Ελασσόνα, Δήμος Ελασσόνας, Νομού Λάρισας» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «11/10/2019-31/05/2021»)»,

● «Πρώην Υπάλληλος/Στέλεχος της «Αναπτυξιακής Εταιρείας Νομού Ηρακλείου Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. («ΑΝ.Η. Α.Ε.»), Αρχάνες, Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων, (Παράρτημα Τυμπακίου, Δήμου Φαιστού, Περιοχής Μεσαράς), Νομού Ηρακλείου, Κρήτης» (με σύμβαση «Ι.Δ.Ο.Χ.», «01/06/2021-30/11/2021»)».

● «Υπάλληλος της «Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Καλυμνίων, Κάλυμνος, Νομού Δωδεκανήσων» (με σύμβαση «Δ.Δ.Α.Χ.», «17/01/2022-../../….»).