Έρευνα-σύνταξη: Κων/νος Μπρούζας (Γεωπόνος)
Το Μεσοχώρι, πιο πολύ γνωστό με την παλιά ονομασία η Μυλόγουστα, είναι οικισμός του Δήμου Ελασσόνας κτισμένος στην αριστερή όχθη του ομηρικού Τιταρήσιου ποταμού σε μέσο υψόμετρο 150 μέτρων. Διαθέτει πολύ καλή ρυμοτομία και διασχίζεται από την παλαιά εθνική οδό Λάρισας-Κοζάνης (εξού και η σημερινή ονομασία Μεσοχώρι). Απέχει 38 χλμ από τη Λάρισα και 22 από την Ελασσόνα.
Όντας το μοναδικό οδικό πέρασμα προς Λάρισα, κατέστη τόπος συνάντησης των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής της Ποταμιάς και σε συνδυασμό με την εκλεπτυσμένη κοινωνικότητα των κατοίκων αναπτύχθηκαν ισχυροί φιλικοί και συγγενικοί δεσμοί μεταξύ τους.
Στην είσοδο του οικισμού, υψώνεται, δεξιά μας, ο πετρόκτιστος ναός του Αγ. Δημητρίου, σήμα κατατεθέν και υπερηφάνειας για τους κατοίκους του χωριού για το κάλος και τη μεγαλοπρέπειά του. Είναι ίσως, ο ωραιότερος ναός της Ποταμιάς. Δυστυχώς όμως υπέστη σοβαρότατες ζημιές από τους πρόσφατους σεισμούς, και το γεγονός αυτό πλήγωσε, όχι μόνο τους κατοίκους του, αλλά και όλους εμάς που γνωρίζουμε πολύ καλά τη Μυλόγουστα.
Παρόχθια του Τιταρησίου βρίσκεται ο ναός (από το 1830) του Αγ. Νικολάου, αγαπημένο τοπόσημο των κατοίκων του χωριού, και έξω από τον οικισμό τα εξωκλήσια της Αγ. Τριάδος, με τον εξαίσιο αύλειο χώρο του, και του «μικρού» Αγ. Νικολάου. Εντός του οικισμού βρίσκεται ο ναΐσκος της Αγ. Σοφίας και το εντυπωσιακό Δημοτικό Σχολείο.
Άξια μνείας είναι και η περιώνυμη μονόδρομη γέφυρα της Μυλόγουστας στον Τιταρήσιο ποταμό (Μυλογουστιανίτ’κου ποτάμι για τους ντόπιους της περιοχής). Η γέφυρα αυτή, γεμάτη με αναμνήσεις, συνδέει τη Μυλόγουστα με το Βλαχογιάννι, τη Βερδικούσια και άλλα γειτονικά ή απώτερα χωριά. Λέγεται με βεβαιότητα ότι κατασκευάστηκε πριν από τον Β΄ Πόλεμο και ότι κόπηκε στα δύο κατά τη διάρκεια του πολέμου. Έκτοτε έγιναν πολλές διορθωτικές παρεμβάσεις, χωρίς ν’ αλλοιώνεται η αρχιτεκτονική της εμφάνιση. Σήμερα, στον δεξιό ορθοστάτη της εισόδου προς τη δεξιά όχθη του ποταμού, υπάρχει μία μαρμάρινη επιγραφή δυσανάγνωστη, λόγω ζημιών που υπέστη, που αναγράφει «…..σθη εν έτει 1958 …………ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΒΕΡΔΙΚΟΥΣ..».
Οι κάτοικοι, άνθρωποι προοδευτικοί, διακρίνονται για την τολμηρότητα των αποφάσεών τους ιδίως στον τομέα της γεωργίας. Στις δεκαετίες του ’70 και ’80 καλλιέργησαν αμυγδαλιές και ελιές καθώς επίσης και καινοτόμες ποικιλίες καπνών με στόχο να μεγιστοποιήσουν τα εισοδήματά τους. Είναι άνθρωποι ανήσυχοι, επεξεργάζονται κάθε τι νέο και το υιοθετούν με περίσσιο θάρρος, κρίνοντας ότι μπορεί να τους φανεί χρήσιμο.
Οι ίδιοι, παρά τις μεγάλες καταστροφές που υπέστησαν από τους πρόσφατους σεισμούς και τη βραδύτητα της αποκατάστασης των ζημιών από την Πολιτεία, επέδειξαν και επιδεικνύουν απαράμιλλη και παροιμιώδη αξιοπρέπεια απέναντι στο γεγονός. Αυτό είναι το υγιές ήθος και η υπερηφάνεια που χαρακτηρίζει τους Μυλογουστιανούς.
Στους τομείς της επιστήμης, των επαγγελμάτων και άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων έχουν αναδείξει σπουδαίες προσωπικότητες. Στον τομέα του πολιτισμού η συλλογικότητά τους είναι αξιοθαύμαστη με τους συλλόγους τους να οργανώνουν επίζηλες εκδηλώσεις πανηγύρεων, χοροεσπερίδων κ.λπ., συγκεντρώνοντας πάρα πολύ κόσμο.
Οι σημερινοί Μυλογουστιανοί, πρέπει να αισθάνονται περήφανοι για τους προγόνους τους για τον παρακάτω λόγο.
Αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς, έστειλαν πατριωτική επιστολή στη Βουλή των Ελλήνων διαμαρτυρόμενοι για τις άδικες συμπεριφορές των νέων ελληνικών Αρχών απέναντί τους. Με αξιοζήλευτο θάρρος εξιστορούν τα «έργα» και τις «ημέρες» των νεοδιοικούντων Ελλήνων, παραπονούμενοι (δικαίως) για τις αδικοπραξίες που γίνονταν εις βάρος τους από τους νεοτσιφλικάδες, με επιστάτη τον Ιωάννη Κυριακού, τον γνωστό δολοφόνο του αγροτιστή Μ. Αντύπα, με απτά και γλαφυρά παραδείγματα. Δεν διστάζουν να αναφέρουν στην επιστολή τους ότι με τους παλιούς τσιφλικάδες, οι βαρείς φόροι εισπράττονταν πιο δίκαια από ό,τι με τους σημερινούς.
Τα απογραφικά δεδομένα
Οι οικισμοί αναφέρονται στις απογραφές, άλλοτε ως χωρία και άλλοτε ως συνοικισμοί ή οικισμοί. Επίσης τα ονόματα πολλές φορές αναγράφονται παραλλαγμένα. Τα λάθη αυτά, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια ίδρυσης και επέκτασης του ελληνικού κράτους, οφείλονται σε παραναγνώσεις από τους διορθωτές των κειμένων κατά την εκτύπωση, λόγω της κακής γραφής των τοπωνυμίων από τους γραμματείς των κοινοτήτων, και βέβαια και σε άλλους λόγους. Μετά την απογραφή του 1940 άρχισε να αποκαθίσταται σταδιακά η ορθή γραφή των τοπωνυμίων (οικωνυμίων σήμερα).
Σε πολλές περιπτώσεις καταγράφω λέξεις και σύνθετες ορολογίες, αυτούσιες ή σε εισαγωγικά όπως είχαν τυπωθεί τότε.
ΤΟ ΜΕΣΟΧΩΡΙ (η Μυλόγουστα)
Έτος 1913
Στην απογραφή του 1913 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα Μυλόγουστα (χωρίς άρθρο) με 343 κατοίκους (174 άρρενες και 169 θήλεις), υπαγόμενο στην Υποδιοίκηση της Ελασσόνος του Νομού της Κοζάνης (ΦΕΚ 112Α/28.3.1915).
Έτος 1915
Η τέως «Υποδιοίκησις Ελασσώνος» (εκτός από τα «χωρία» Δεσκάτη και Άγιος Γεώργιος, Σέλισμα, Παρασκευή, Παλαιά Τσούκα, Λουτρός, Κρανιά, Πιτσούγκια και Μπεσεριτσά τα οποία προσαρτήθηκαν στην Υποδιοίκηση των Γρεβενών του Νομού Κοζάνης) αποσπάται από τον Νομό Κοζάνης και «προστίθεται εις τον νομόν Λαρίσης» (ΦΕΚ 120Α/1.4.1915).
Έτος 1919
Ο συνοικισμός (σ.σ. αντί οικισμός) Δομένικον (χωρίς άρθρο) αναγνωρίζεται Κοινότητα με το όνομα «Κοινότης Δομενίκου» και έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό (σ.σ. αντί οικισμό). Με την Κοινότητα ενώνονται οι συνοικισμοί (σ.σ. αντί οικισμοί) Μυλόγουστα, Αμούρι και Κονιατσή της Επαρχίας Ελασσόνος, του Νομού της Λάρισας (ΦΕΚ 3Α/7.1.1919).
Σημειώνεται ότι δεν εντοπίστηκε ο χρόνος ίδρυσης της επαρχίας Ελασσόνας.
Έτος 1920
Ο συνοικισμός (σ.σ. αντί οικισμός) Μυλόγουστα, της πρώην Υποδιοικήσεως Ελασσόνας, αναγνωρίζεται ως κοινότητα υπό το όνομα «κοινότης Μυλογούστης» και με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό (σ.σ. αντί οικισμό) αποσπώμενος της «κοινότητος Δομενίκου» (ΦΕΚ 209Α/12.9.1920).
Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα Μυλόγουστα (χωρίς άρθρο) με 486 κατοίκους (242 άρρενες και 244 θήλεις), υπαγόμενο στην Κοινότητα Μυλογούστης, του Τμήματος Υποδιοικήσεως Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 244Α/27.12.1921. Απογραφή 18.12.1920).
Σημείωση: Το παραπάνω ΦΕΚ, άγνωστο γιατί, αναφέρει Τμήμα Υποδιοικήσεως Ελασσόνος αντί επαρχία Ελασσόνος.
Έτος 1928
Στην απογραφή του 1928 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα Μυλόγουστα (χωρίς άρθρο) με 477 κατοίκους (264 άρρενες και 213 θήλεις), υπαγόμενο στην Κοινότητα Μυλογούστης, της επαρχίας Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΓΣΥΕ. Απογραφή 15-16 Μαΐου 1928).
Έτος 1940
Στην απογραφή του 1940 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα η «Μιλόγουστα», με 520 κατοίκους (279 άρρενες και 241 θήλεις), υπαγόμενο στην Κοινότητα «Μιλογούστης», της επαρχίας Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΓΣΥΕ. Απογραφή 16.10.1940, έκδοση 1950).
Έτος 1951
Στην απογραφή του 1951 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα η «Μιλόγουστα» με 605 κατοίκους υπαγόμενο στην Κοινότητα «Μιλογούστης», της επαρχίας Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΕΣΥΕ. Απογραφή 7.4.1951 – ΦΕΚ 167Α/31.7.1954/Απογραφή 1951).
Έτος 1957
Ο συνοικισμός (σ.σ. αντί οικισμός) Μιλόγουστα της Κοινότητος «Μιλογούστης», της επαρχίας Ελασσόνος, του νομού Λαρίσης μετονομάζεται σε «Μεσοχώριον το» και η κοινότητα σε «Κοινότης Μεσοχωρίου» (ΦΕΚ 11Α/24.1.1957).
Έτος 1961
Στην απογραφή του 1961 αναφέρεται ως χωρίον με το όνομα το Μεσοχώριον (η Μιλόγουστα) με 682 κατοίκους, υπαγόμενο στην Κοινότητα Μεσοχωρίου (Μιλογούστης), της επαρχίας Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 16Β/19.01.1962. Απογραφή 19.03.1961).
Έτος 1971
Στην απογραφή του 1971 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα το Μεσοχώριον με 604 κατοίκους, υπαγόμενο στην Κοινότητα Μεσοχωρίου, της επαρχίας Ελασσόνας του νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 225Β/14.3.1972. Απογραφή 14.03.1971).
Έτος 1981
Στην απογραφή του 1981 αναφέρεται και πάλι ως οικισμός με το όνομα το Μεσοχώριον με 606 κατοίκους, υπαγόμενο στην Κοινότητα Μεσοχωρίου, της επαρχίας Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 370Β/14.6.1982. Απογραφή 5.4.1981).
Έτος 1991
Στην απογραφή του 1991 αναφέρεται, συνεχώς πια, ως οικισμός με το όνομα το Μεσοχώριον με 693 κατοίκους, υπαγόμενο στην Κοινότητα Μεσοχωρίου, της επαρχίας Ελασσόνας, του νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 882Β/6.12.1993. Απογραφή 17 Μαρτίου 1991).
Έτος 1997
Ο οικισμός το Μεσοχώριον της επαρχίας Ελασσόνος, του νομού Λαρίσης αποσπάται από την Κοινότητα του Μεσοχωρίου (η οποία καταργείται με τον νόμο Καποδίστριας, όπως όλες οι κοινότητες της χώρας) και προσαρτάται στον συνιστάμενο Δήμο Ποταμιάς με έδρα το Βλαχογιάννιον (ΦΕΚ 244Α /4.12.1997).
Έτος 2001
Στην απογραφή του 2001 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα το Μεσοχώριον με 613 κατοίκους, υπαγόμενο στο Δημοτικό Διαμέρισμα Μεσοχωρίου, του Δήμου Ποταμιάς, του νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 715Β/12.6.2002. Απογραφή 18.3.2001).
Έτος 2006
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Μεσοχωρίου ονομάζεται Τοπικό Διαμέρισμα Μεσοχωρίου του Δήμου Ποταμιάς, του νομού Λαρίσης σύμφωνα με το ΦΕΚ 114Α/8.6.2006.
Έτος 2010
Ο Δήμος Ποταμιάς, σύμφωνα με τον νόμο 3852 Πρόγραμμα Καλλικράτης, καταργείται και υπάγεται στον νεοσυσταθέντα διευρυμένο Δήμο Ελασσόνας (με έδρα την Ελασσόνα), του νομού Λάρισας (ΦΕΚ 87Α/7.6.2010).
Το Μεσοχώριον, σύμφωνα με το νεότερο ΦΕΚ 1292Β/11.8.2010, υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Μεσοχωρίου (πρώην Τοπικού Διαμερίσματος Μεσοχωρίου), της Δημοτικής Ενότητας Ποταμιάς, του Δήμου Ελασσόνας, της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας (όπως αποκαλείται πλέον ο νομός Λάρισας).
Έτος 2011
Στην απογραφή του 2011 αναφέρεται ως οικισμός με το όνομα το Μεσοχώριον με 548 κατοίκους (ΦΕΚ 699Β/20.3.2014), υπαγόμενο, σύμφωνα με τα ΦΕΚ 87Α/7.6.2010 και 1292Β/11.8.2010, στην Τοπική Κοινότητα του Μεσοχωρίου, της Δημοτικής Ενότητας Ποταμιάς, του Δήμου Ελασσόνας, της ΠΕ Λάρισας.
Έτος 2019
Η Τοπική Κοινότητα Μεσοχωρίου, της Δημοτικής Ενότητας Ποταμιάς, του Δήμου Ελασσόνας, της ΠΕ Λάρισας, στην οποία υπάγεται ο οικισμός το Μεσοχώριον, αποκαλείται Κοινότητα Μεσοχωρίου σύμφωνα με το ΦΕΚ 1327Α/19.4.2019.
Έτος 2021
Με τον Νόμο 4804/2021, οι Κοινότητες καταργούνται και αντικαθίστανται από τις Δημοτικές Κοινότητες με λιγότερη αυτονομία (ΦΕΚ 90Α/5.6.2021).
Στην απογραφή του 2021 αναφέρεται ως οικισμός το Μεσοχώριον, της Δημοτικής Κοινότητας Μεσοχωρίου, της Δημοτικής Ενότητας ποταμιάς, του Δήμου Ελασσόνας, της ΠΕ Λάρισας με 414 μόνιμους κατοίκους (ΦΕΚ 2090Β 07-04-2024. Απογραφή 23 Οκτ. έως 23 Νοεμβρ. 2021).
Επίλογος-Σχόλια
Οι απογραφέντες κάτοικοι στις μνημονευθείσες απογραφές, πλην του 2021, συνιστούν τους πραγματικούς πληθυσμούς του κάθε οικισμού. Εν προκειμένω, το Μεσοχώριον στην απογραφή του 2011 είχε πραγματικό πληθυσμό 548 κατοίκους, ενώ μόνιμο είχε 551 κατοίκους.
Πραγματικός πληθυσμός ορίζεται ως το σύνολο του πληθυσμού που βρέθηκε και απογράφηκε κατά την απογραφή στον συγκεκριμένο τόπο, ανεξάρτητα από την μόνιμη διαμονή του. Στις απογραφές του 1913, 1920 και 1928 το όνομα του οικισμού αναγράφεται χωρίς άρθρο.
Στην απογραφή του 1940 και στις μετέπειτα αναγράφεται με άρθρο. Μέχρι και την απογραφή του 1961 αναγράφεται στη στήλη «Πόλεις και χωρία» ενώ στις μετέπειτα απογραφές αναγράφεται στη στήλη «οικισμοί».
Στην απογραφή του 1951 και εντεύθεν, δεν μνημονεύεται ο αριθμός των αρρένων και θηλέων κατοίκων, όπως στις προηγούμενες, παρά μόνον ο συνολικός αριθμός.
Πηγές: ΦΕΚ, ΕΛΣΤΑΤ, Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε., Πληροφορίες Φίλων και Προσωπική Εμπειρία.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET