Μέσα σε ελάχιστα πια παλιά σπίτια σε χωριά, μπορεί κάποιος στις μέρες μας να αντικρύσει ένα αντικείμενο που αρχικά δεν θα του κάνει ίσως μεγάλη εντύπωση, την ξύλινη σκαλιστή κασέλα.
Κι όμως αυτό το χρηστικό αντικείμενο (που αντικαταστάθηκε αργότερα από τις ντουλάπες που έφτιαχναν οι επιπλοποιοί), ήταν το πρώτο – πρώτο κομμάτι της προίκας στα παλιά προικοσύμφωνα του 1800 («Αρχής, κασέλλα ή σεντούκι κάρυνο ένα»).
Πολύ σωστά λοιπόν οι καρυδένιες αυτές κασέλες με τα βαθειά σκαλίσματα (κυπαρίσσια, άνθη, δικέφαλοι αετοί κτλ), λέγονται σε πολλά μέρη προικιάτικες ή νυφιάτικές κασέλες. Οι ταλιαδόροι (ξυλογλύπτες) κασελάδες (κυρίως ηπειρώτες) γύριζαν από χωριό σε χωριό, έμεναν κάποιους μήνες κι έπειτα πήγαιναν στο επόμενο.
Οι τεχνίτες αυτοί ήταν μέρος του μπουλουκιού από τεχνίτες του ξύλου (ξυλογλύπτες, βαρελάδες, υλοτόμοι) που γύριζαν ανά την Ελλάδα και άφηναν πίσω τους μικρά ή μεγάλα αριστουργήματα του ξύλου (Κ. Φαλτάιτς, περιοδικό Ελληνικά Γράμματα, 1928).
Η συγκεκριμένη κασέλα της φωτογραφίας βρίσκεται σε κάποιο παραδοσιακό σπίτι, παλιό αρχοντικό της Τσαριτσάνης, να μας θυμίζει τη μεγαλειώδη απλότητα και τη δόξα άλλων καιρών, πριν τη σαρωτική και ισοπεδωτική επέλαση του μοντέρνου τρόπου ζωής (περίπου 100 χρόνια πριν, όπως διαβάζουμε σε περιοδικά της τότε εποχής, κάποιοι ήδη ανησυχούσαν:
-
« οι χωρικοί και οι χωρικές ανταλλάσσουν και πουλούν πρόθυμα, τις κασέλες, τις καρέκλες, τα οικιακά τους σκεύη, τις φορεσιές, τα στολίδια και τα υφάσματά τους -που στην παιδική τους ηλικία είχαν υφάνει και κεντήσει μόνες- σαν να ευχαριστούνται και να ξελαφρώνονται από τα πράγματα εκείνα για τα όποια ντρέπονται σχεδόν και που θεωρούν ευτύχημα πως μπορούν να ανταλλάξουν με τόσα άλλα ευτελή αντικείμενα του καταστρεπτικού ευρωπαϊκού πολιτισμού »
Αγγελική Χατζημιχάλη, περιοδικό Ελληνικά Γράμματα, 1927 .
Κείμενο
Ανδρέας Γκανάτσιος