Σε συνάντηση εργασίας της «Πρωτοβουλίας» με συνομιλητές από τέσσερα κόμματα (Σάκης Παπαδόπουλος-ΣΥΡΙΖΑ, Εύη Χριστοφιλοπούλου -Δημοκρατική Συμπαράταξη και Βασίλης Κοντοζαμάμης-ΝΔ) συμμετείχε ο Βουλευτής Λάρισας με το Ποτάμι, κ. Κωνσταντίνος Μπαργιώτας, με σκοπό την σταδιακή διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου, αλλά και ευρέως αποδεκτού σχεδίου μετασχηματισμού του συστήματος Υγείας. Εισηγητής από την δεξαμενή σκέψης της Πρωτοβουλίας ήταν ο κ. Γιώργος Βογιατζής. Την συζήτηση συντόνισε ο κ. Αντώνης Δημόπουλος, πρώην ΓΓ Δημόσιας Υγείας.
Αρχικά ο κ. Μπαργιώτας αναφέρθηκε στις αντιλήψεις που έφεραν το Σύστημα Υγείας στη σημερινή του κατάσταση λέγοντας συγκεκριμένα ότι «η κρατούσα αντίληψη είναι πως όσα περισσότερα λεφτά και πόροι δαπανώνται για την Υγεία τόσο καλύτερη γίνεται η Υγεία. Η κυβέρνηση ουσιαστικά πορεύεται με αυτή τη λογική, διαφημίζοντας προσλήψεις και πόρους, που υποτίθεται τουλάχιστον ότι αγωνίζεται, για να εξασφαλίσει προκειμένου να βελτιώσει την Υγεία. Όμως, η βελτίωση των υπηρεσιών Υγείας δεν είναι αυτόματη ούτε δεδομένη με την αύξηση των κονδυλίων. Περισσότερο από ποτέ άλλοτε σήμερα ένα σύστημα με πολλές αμαρτίες είναι ένας «Πίθος των Δαναΐδων», όπου όσο νερό και να ρίξεις μέσα του αυτό χάνεται διαρκώς από τον πυθμένα. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι η φυγή προς τα εμπρός. Και η φυγή προς τα εμπρός απαιτεί μεταρρυθμίσεις, οι οποίες -κατά τη γνώμη μου- όχι απλώς είναι δυνατές, είναι μονόδρομος».
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στον πυρήνα του προβλήματος σήμερα. «Ο πυρήνας του προβλήματος είναι ο έλεγχος του τρόπου με τον οποίο ασκείται η ιατρική στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο η διαφθορά που δημιουργεί προβλήματα. Οι αδικαιολόγητα μακριές νοσηλείες -για παράδειγμα- και οι πολλές εισαγωγές δεν έχουν να κάνουν με μίζες ή διαφθορά. Είναι ακριβότερες από την υπερσυνταγογράφηση και είναι ακριβότερες σε χρήματα, σε γιατρούς σε προσωπικό, σε άχρηστα φάρμακα, σε άχρηστες θεραπείες, ακόμη και σε αδόκιμους θανάτους. Είναι μια πολύ σημαντική αλλαγή η οποία πρέπει να γίνει» τόνισε χαρακτηριστικά.
Κλείνοντας τόνισε ότι «Μεταρρύθμιση δεν είναι η ψήφιση ενός νόμου, αλλά ο μαραθώνιος της εφαρμογής του σε πραγματικές συνθήκες. Προϋποθέτει επιμονή, ομάδες εργασίας, χρόνο, διακομματικές συνεργασίες, συγκλίσεις και σταθερότητα στην εφαρμογή τους. Ό,τι απεχθάνεται δηλαδή το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Και το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος θα αναλάβει την ευθύνη. Ποια είναι η πολιτική δύναμη που θα αναλάβει την πολιτική ευθύνη να κάνει αυτές τις μεταρρυθμίσεις; Αυτό που λίγο συζητιέται σήμερα και διαχρονικά είναι το πως πρέπει να γίνει. Πως συγκροτείς τις πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες που χρειάζονται; Εγώ λέω δια του παραδείγματος. Δημιουργώντας νησίδες αριστείας, εξαιρετικά καλής λειτουργίας μέσα στο σύστημα, οι οποίες σιγά σιγά δια του παραδείγματος κερδίζουν και επεκτείνονται».
Ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση της ομιλίας του:
Καταρχήν να σημειώσω και να επισημάνω τον πολύ θετικό αντίκτυπο που είχε η αποψινή πολυομιλία και τις πολύ θετικές προσδοκίες που δημιούργησε σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο, καθώς φαίνεται ότι η ανάγκη της συναίνεσης και της συνεννόησης, ειδικά σε θέματα σαν την Υγεία, τα οποία είναι και σημαντικά και προκαλούν ανησυχία στους πολίτες είναι πάρα πολύ σημαντική.
Έτσι φαίνεται ότι είναι σημαντική ανάγκη, να συζητήσουμε και συναινέσουμε, να βρούμε κοινές λύσεις και έναν κοινό τόπο στην Υγεία περισσότερο παρά ποτέ. Η καθιστική αντίληψη για το Σύστημα Υγείας, που πάντα υπήρχε και ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται είναι η αντίληψη πως όσα περισσότερα λεφτά και πόροι δαπανώνται για την Υγεία τόσο καλύτερη γίνεται η Υγεία. Η κυβέρνηση ουσιαστικά πορεύεται με αυτή τη λογική, διαφημίζοντας προσλήψεις και πόρους, που υποτίθεται τουλάχιστον ότι αγωνίζεται για να εξασφαλίσει για να βελτιώσει την Υγεία. Όμως, η βελτίωση των υπηρεσιών Υγείας δεν είναι αυτόματη ούτε δεδομένη με την αύξηση των κονδυλίων. Περισσότερο από ποτέ άλλοτε σήμερα ένα σύστημα με πολλές αμαρτίες είναι ένας «Πίθος των Δαναΐδων», όπου όσο νερό και να ρίξεις μέσα του αυτό χάνεται διαρκώς από τον πυθμένα. Είμαστε πλέον σε μια πολύ κρίσιμη κατάσταση, καθώς η κρίση 7 χρόνια τώρα και η έλλειψη κονδυλίων δημιουργούν τρομακτικά προβλήματα που θα αρχίσουν να φαίνονται στο άμεσο μέλλον, όχι μόνο προβλήματα ελλείψεων προσωπικού αλλά και προβλήματα που σχετίζονται με την αποεπένδυση, την έλλειψη δηλαδή μηχανημάτων, καθώς η αδυναμία συντήρησης και η παλαίωση θα δημιουργήσει όλο και εντονότερα προβλήματα τον επόμενο καιρό.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι η φυγή προς τα εμπρός. Και φυγή προς τα εμπρός σε ένα σύστημα πιο αποτελεσματικό που να απαιτεί μεταρρυθμίσεις, οι οποίες κατά τη γνώμη μου όχι απλώς είναι δυνατές, είναι μονόδρομος και είναι εντελώς απαραίτητες. Όμως οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι τσάμπα. Δεν μπορούν να γίνουν χωρίς λεφτά και δεν μπορούν να γίνουν σε ένα οικονομικό περιβάλλον τόσο σφιχτό και τόσο απελπιστικό. Η μεταρρύθμιση σημαίνει επένδυση. Για να καταφέρεις να κλείσεις μια κλινική ή να μεταφέρεις ένα μηχάνημα ή να αλλάξεις τον τρόπο που λειτουργεί ένα ιατρείο του ΕΟΠΥΥ, χρειάζονται χρήματα, χρειάζεται κεφάλαιο. Από που θα βρεθεί αυτό το κεφάλαιο; Ποιος πληρώνει τι, ακόμη και αν τα φέρει αργότερα πίσω.
Εξοικονόμηση λέει ο εισηγητής της και μάλιστα έχει μια σειρά από νούμερα σε διάφορους τομείς, από τους οποίους σωστά επισημαίνει ότι μπορούν να εξοικονομηθούν λεφτά. Είναι αλήθεια ότι στο Σύστημα υπάρχουν λεφτά που σπαταλούνται. Εξαίρεση της Υγείας από τα μνημόνια λένε κάποιοι ή εν πάση περιπτώσει δημιουργία κάποιων θυλάκων πρόσθετης χρηματοδότησης. Αυτός είναι ένας χώρος για συναίνεση, χρειάζεται όμως εξειδίκευση και συζήτηση. Τι είναι αυτό που μπορούμε να διεκδικήσουμε ως πρόσθετη χρηματοδότηση και εξαίρεση. Το προσωπικό; Το χτίσιμο καινούριων νοσοκομείων στην Αθήνα για παράδειγμα; Η αγορά καινούριων μηχανημάτων είναι ένας ενδιαφέρον τόπος, στον οποίο όλοι μαζί μπορούμε όντως να πετύχουμε κάτι. Είναι η ανακατανομή των δημοσίων πόρων μια λύση; Είναι η μόχλευση και η προσέγγιση ιδιωτικών κεφαλαίων στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας όπως έχει γίνει στο εξωτερικό; Εδώ δε νομίζω ότι μπορούμε να συναινέσουμε άπαντες σε αυτό. Υπάρχουν επιφυλάξεις και διαφορές, όχι μόνο στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος, αλλά και σε ένα μέρος του Κέντρου, της Κεντροαριστεράς, της λαϊκής Δεξιάς υπάρχει πολύ μεγάλη καχυποψία. Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε στην διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του Συστήματος όλοι.
Όσο και αν μπερδεύουμε την έννοια του κρατικού, κρατικοδίαιτου και διεφθαρμένου συστήματος που έχουμε σήμερα με την έννοια του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, μιλούμε όλοι για την διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα. Για την εξασφάλιση δηλαδή για τον ασθενή δωρεάν πρόσβασης στο Σύστημα Υγείας. Σε αυτό νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε και αυτή είναι μια βάση στην οποία μπορούμε να κτίσουμε συναινέσεις. Πρέπει όμως να συμφωνήσουμε που θα βρούμε τα λεφτά και επειγόντως. Εγώ λέω από όλους τους τρόπους. Ο εισηγητής λέει από την εξοικονόμηση. Η εξοικονόμηση όμως έχει δύο προβλήματα. Παρόλο που δεν θέλω να απαξιώσω την σοβαρή και επίπονη δουλειά που έχει γίνει, μια δυσκολία είναι τα νούμερα, η αξιοπιστία των αριθμών που έχουμε ακριβώς γιατί το σύστημα δεν θέλει να μετράει. Και το δεύτερο είναι ότι όλη αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να γίνει επειγόντως. Χρειάζεται χρήματα, χρειάζεται μελέτη και χρειάζεται εξειδίκευση. Πράγματα που το σύστημα δεν έχει.
Ποιος θα προγραμματίσει και θα υλοποιήσει τέτοιες αλλαγές και μάλιστα επειγόντως; Ποιος θα τις μελετήσει και θα τις εξειδικεύσει; Η πρώτη μεγάλη απελπισία στο Σύστημα Υγείας είναι το διοικητικό του σύστημα ή αν θέλετε το διοικητικό σύστημα που δεν έχει. Η κατάργηση του κομματικού μοντέλου είναι ένα από τα πρώτα πράγματα στα οποία πρέπει να συμφωνήσουμε. Πρέπει όμως να κατανοήσουμε από δω και πέρα και να συμφωνήσουμε ότι θέλουμε μια εντελώς νέα δομή και οργάνωση των διοικητικών υπηρεσιών. Το παλιό λειτουργικό στο ΕΣΥ δεν επισκευάζεται. Χρειάζεται η οργάνωση από την αρχή νέων διοικητικών προτύπων, που θα κατασκευαστούν αξιοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία, ενιαίες πλατφόρμες και σύγχρονα συστήματα μάνατζμεντ, ξεκινώντας από το μηδέν, αρχίζοντας να εφαρμόζονται από το μηδέν.
Αν εξασφαλίσουμε χρήματα και υποστήριξη, τους δύο βασικούς πυλώνες τους οποίους σήμερα δεν έχουμε, αλλά μπορούμε πιστεύω να τους οικοδομήσουμε και να τα βρούμε, πρέπει να στραφούμε στο πραγματικό πυρήνα του προβλήματος που είναι αυτή καθαυτή η υπηρεσία που παράγει το σύστημα που δεν είναι άλλη από την ιατρική πράξη. Η συνταγογράφηση, το φάρμακο, η νοσηλεία, τα χειρουργεία, ο τρόπος που δίνονται τα προνοιακά επιδόματα, όλα αυτά σπαταλούν πάρα πολλά λεφτά και ουσιαστικά αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, η πολιτική δεν θέλει να βρέξει ούτε τους αστραγάλους της σε αυτά. Φτάσαμε μέχρι την διαφθορά και μάλιστα άκρη-άκρη εκεί που ήταν εύκολο, αλλά αν προχωρήσουμε στο ουσιαστικό πρόβλημα που είναι η αξιολόγηση, τα στοιχεία, η ασφάλεια των ασθενών, η ποιότητα του συστήματος, εκεί κανείς δεν θέλει να παρέμβει. Όμως αυτός είναι ο πυρήνας του προβλήματος, ο έλεγχος του τρόπου με τον οποίο ασκείται η ιατρική στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο η διαφθορά που δημιουργεί προβλήματα. Οι αδικαιολόγητα μακριές νοσηλείες για παράδειγμα και οι πολλές εισαγωγές, δεν έχουν να κάνουν με μίζες ή διαφθορά. Είναι ακριβότερες από την υπερσυνταγογράφηση η οποία ενδεχομένως να έχει και είναι ακριβότερες σε χρήματα, σε γιατρούς σε προσωπικό, σε άχρηστα φάρμακα, σε άχρηστες θεραπείες, ακόμη και σε αδόκιμους θανάτους. Είναι μια πολύ σημαντική αλλαγή η οποία πρέπει να γίνει.
Όλα αυτά που επισημάνθηκαν έως τώρα ως λύσεις, οι σφαιρικοί προϋπολογισμοί, τα ΚΕΝ, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, ο έλεγχος των επιπλοκών, οι οδηγίες, η δημιουργία centers of excellence, η ιατρική εκπαίδευση, η οργάνωση της Πρωτοβάθμιας πέρα από ιδεοληψίες είναι όλα προβλήματα τα οποία πρέπει να λυθούν. Θα μπορούσα να προσθέσω σε αυτά, ως στρατηγική αντιμετώπισης των προβλημάτων, τη δημιουργία μεγάλων πρωτοβουλιών μέσα στο σύστημα Εθνικών Σχεδίων. Ένα παράδειγμα θα ήταν ο καρκίνος. Μπορούμε αν θέλουμε, μέσα στα πλαίσια στα οποία λειτουργεί το Σύστημα Υγείας σήμερα, να δημιουργήσουμε πρωτοβουλίες οι οποίες θα καλύπτουν και θα προσπαθούν να βελτιώσουν τις υπηρεσίες για πολύ σημαντικά θέματα, όπως είναι ο καρκίνος, ο διαβήτης στην κοινότητα, μπορούμε να ξαναδούμε το σύστημα εφημεριών. Μπορούμε να ξανασυζητάμε για λύσεις και για προτάσεις μέχρι αύριο το πρωί. Το ζήτημα όμως είναι ότι πρέπει να σταματήσουμε να πολιτικολογούμε. Για τα περισσότερα από τα ζητήματα που συζητάμε και επισημαίνουμε, υπάρχουν σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον επεξεργασμένες λύσεις, υπάρχουν τεχνοκρατικές προσεγγίσεις. Το επείγον είναι να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε το Σύστημα Υγείας.
Μαζί με αυτές τις μεταρρυθμίσεις που επεσήμανα και έχουν επισημάνει και οι προηγούμενοι, η βασική που ξεχνιέται και δεν γίνεται κατανοητή είναι πως μεταρρύθμιση δεν είναι η ψήφιση ενός νόμου, είναι ο μαραθώνιος της εφαρμογής της σε πραγματικές συνθήκες. Ελάχιστη κουβέντα έχει γίνει για αυτό. Προϋποθέτει επιμονή, ομάδες εργασίας, χρόνο, διακομματικές συνεργασίες, συγκλίσεις και σταθερότητα στην εφαρμογή τους. Ότι απεχθάνεται δηλαδή το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Και το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος θα αναλάβει την ευθύνη. Ποια θα είναι η πολιτική δύναμη που θα αναλάβει την πολιτική ευθύνη να κάνει αυτές τις μεταρρυθμίσεις.
Το σύστημα σήμερα καταρρέει, αν θέλετε έχει καταρρεύσει. Όλοι γνωρίζουμε τι πρέπει να γίνει παρά τις επί μέρους διαφορές. Αυτό που λίγο συζητιέται σήμερα και διαχρονικά είναι το πως πρέπει να γίνει. Πως συγκροτείς τις πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες που χρειάζονται. Εγώ λέω δια του παραδείγματος. Δημιουργώντας νησίδες αριστείας, εξαιρετικά καλής λειτουργίας μέσα στο σύστημα, οι οποίες σιγά σιγά δια του παραδείγματος κερδίζουν και επεκτείνονται. Όμως είναι ένα ζήτημα που θέλει τεράστια συζήτηση και αυτό δεν γίνεται σίγουρα ανταλλάσσοντας καταγγελίες.
Για να τελειώσω όπως άρχισα, η διακομματική συναίνεση στα βασικά, που προϋποθέτει καλή προαίρεση και πολύ συζήτηση, είναι η βάση της συγκρότησης ενός οδικού χάρτη που θα μπορέσει να βγάλει το σύστημα από την κρίση. Αυτή είναι η πρώτη προσπάθεια στην Ελλάδα, την οποία κατορθώσαμε να γίνει με την συμμετοχή όλων των κομματικών πτερύγων της Βουλής. Είναι κάτι που πρέπει να διατηρηθεί, να εμβαθυνθεί και να συνεχίσει. Χωρίς αυτό δεν νομίζω ότι υπάρχει πολιτική δύναμη ή πολιτική παράταξη που μόνη της μπορεί να λύσει το πρόβλημα του Συστήματος Υγείας.